Tác Giả Gerard Denizeau

Kiến Thức Căn Bản Cần Biết - Theo Dòng Lịch Sử Nghệ Thuật

1 Bạn có biết 10 kiệt tác tĩnh vật, 10 tác phẩm điêu khắc, 10 vở opera nổi bật nhất?

2 Bạn có biết các tác phẩm làm nên danh tiếng của Rembrandt, Ingres, Monet, Klee, Mozart và Debussy?

3 Bạn có biết những bản giao hưởng không thể bỏ qua, những trào lưu quan trọng trong nghệ thuật hiện đại, những nhân vật tiên phong trong nhiếp ảnh, kiến trúc và điện ảnh?

4 Bạn có biết 10 cái tên chủ chốt, 10 chủ đề lãng mạn, 10 gương mặt đại diện cho điêu khắc baroc hoặc cho trường phái biểu hiện?

5 Bạn có biết các chủ đề sáng tác ưa chuộng của Degas, những nỗi ám ảnh của Van Gogh?

Theo dòng lịch sử nghệ thuật giống như một bản tổng kết tất cả các trào lưu chủ đạo trong lịch sử nghệ thuật, những phong cách sáng tạo nổi bật, những nghệ sĩ tiêu biểu cùng chủ đề sáng tạo ưa thích của họ, những tác phẩm táo bạo nhất, những kiệt tác xuất sắc nhất trong hội họa, điêu khắc, kiến trúc và âm nhạc. Cuốn sách sẽ mở ra trước mắt bạn một bức tranh toàn cảnh, đưa bạn đến với một viện bảo tàng phong phú và toàn diện, nơi bạn khám phá những nét độc đáo của nghệ thuật gô tích, những bước đi đầu tiên của ngành nhiếp ảnh, những giai thoại trong làng nghệ sĩ, hành trình sáng tạo nghệ thuật và sự ra đời của một số kiệt tác quan trọng nhất, cách thức mà mỗi tác phẩm làm đảo lộn ngành nghệ thuật,...

Một bộ sưu tập tuyệt đẹp, với những chú thích, dẫn giải đầy độc đáo và lôi cuốn.

Liệu có người yêu nghệ thuật nào thoạt nhìn không thể nhận ra tranh của Paul Cézanne? Loạt tranh tĩnh vật nổi tiếng với táo và cam, những người đi tắm hoặc quang cảnh núi Sainte-Victoire... không chỉ ghi dấu ấn trong lịch sử nghệ thuật thế kỷ XIX mà còn tiếp tục mê hoặc những du khách hiện đại đến các bảo tàng trên thế giới.

Tự gọi mình là “con người sơ khai của nghệ thuật mới”, Paul Cézanne đã gia nhập đội ngũ những nghệ sĩ có ảnh hưởng nhất, vượt ra ngoài khuôn khổ các lý thuyết của trường phái Ấn tượng. Các nhà sử học nghệ thuật thậm chí còn coi ông là một trong những cha đẻ của nghệ thuật hiện đại. Một sức mạnh chân chính, một chất trữ tình Địa Trung Hải, một kỷ luật nghiêm khắc, một sự thanh lịch kín đáo, một ý chí sáng tạo bậc thầy, tất cả đều được thể hiện và phân tích trong cuốn sách chứa một lượng phong phú các kiệt tác này.

Tác phẩm nằm trong bộ sách các danh họa, thuộc Tủ sách Nghệ thuật của Omega+.

Trích đoạn hay:

Họa sĩ Émile Bernard đã nói hộ chúng ta những đánh giá rất sâu sắc về đóng góp thật sự của Cézanne: “Paul Cézanne

Ngày 8 tháng 9 năm 1906, một tháng trước khi mất, trong bức thư gửi con trai, Paul Cézanne một lần nữa đưa ra lời khuyên ý nghĩa về niềm tin và sự khiêm nhường: “Ta không diễn tả được hết cảm xúc mãnh liệt đang phát triển bên trong mình, ta không thể hiện được hết những màu sắc phong phú và sinh động tuyệt vời của thiên nhiên. Ở đây, bên bờ sông, các motif được nhân lên, cùng một đối tượng nhưng được đặt dưới góc nhìn khác sẽ cho ra những chủ đề vô cùng thú vị và đa dạng đến mức ta tin là mình có thể vẽ trong nhiều tháng trời mà không cần phải đổi vị trí”. (tr.40)

Cuộc triển lãm cá nhân đầu tiên của Cézanne ở Paris được Ambroise Vollard tổ chức vào năm 1895. Khi ấy, nhà bán tranh trẻ mới chỉ 27 tuổi, còn họa sĩ thì đã 56! Triển lãm trưng bày cho công chúng 150 tác phẩm: mọi người vẫn chưa

Như nhiều nghệ sĩ khác, Paul Cézanne nghiên cứu rất kỹ gương mặt của chính mình. Bằng cách vẽ chì và vẽ màu, ông cho ra đời rất nhiều tranh tự họa từ những năm tháng

Dù tranh chân dung và tranh phong cảnh của ông rất nổi tiếng, thế nhưng chính những bức tranh tĩnh vật lại khiến công chúng đời sau ca ngợi như đóng góp độc đáo nhất

Trong suốt sự nghiệp sáng tác của Paul Cézanne, tranh phong cảnh giống như một cuộc truy vấn kéo dài. Ông kiên nhẫn quan sát thiên nhiên, và đặc biệt chú trọng đến những bí mật bị vẻ bề ngoài che khuất, nhưng không phải vì thế mà bỏ qua chính vẻ bề ngoài này. Không để bản thân bị cám dỗ trước việc vẽ những cảnh đẹp bắt mắt quen thuộc hay vẽ theo lối kể chuyện, thậm chí là vẽ theo lối ngoại lai, bậc thầy người Aix đã cố gắng chỉ ra rằng, trong việc vẽ phong cảnh, họa sĩ phải đồng thời trung thành với hai chân lý, đó là chân lý của thiên nhiên và chân lý của hội họa. (tr.82)

Không giống như Paul Gauguin, Vincent Van Gogh, Henri Matisse, những người đi tìm những bài học về ánh sáng tuyệt vời của Provence vào thời kỳ viên mãn của họ,

Câu Quote hay:

Quả là lịch sử – và không chỉ riêng lịch sử nghệ thuật – chỉ tiến triển bằng những bước đi khó ngờ mà nguồn gốc của chúng về sau mới được khám phá.  (tr.22)

Đây là bằng chứng cho thấy đối với kẻ cô đơn cùng cực này, tình bạn chưa bao giờ là hai chữ vô nghĩa, rằng câu chuyện về

“Nghệ thuật là sự hài hòa song hành cùng thiên nhiên. Chẳng hiểu những kẻ ngốc nghếch nghĩ gì khi nói với các anh: hội họa luôn thấp kém hơn thiên nhiên! [Với tôi,] hội họa luôn song hành với thiên nhiên”. (tr.29) – Cézanne nói với Joachim Gasquet

“Toàn bộ ý nguyện của người họa sĩ phải im tiếng. Anh ta phải dập tắt tiếng nói của đinh kiến trong anh, phải quên, quên hết đi, phải im lặng, phải là một tiếng vọng hoàn hảo. Và rồi, trên cái nền nhạy cảm đó, cảnh vật sẽ được vẽ nên” (tr. 30) - Cézanne nói với Joachim Gasquet

Cho đến buổi hoàng hôn của cuộc đời, Cézanne vẫn không hề từ bỏ những tham vọng lớn lao của mình, mặc cho người đời chế nhạo hay hoài nghi. […] “Chân lý nằm ở thiên nhiên, tôi sẽ chứng minh điều đó”. (tr.30)

“Suốt đời, tôi đã làm việc để kiếm tiền, nhưng tôi tin người

“[…] họa sĩ phải toàn tâm toàn lực với việc nghiên cứu thiên nhiên, và cố gắng vẽ những bức tranh sao cho chúng trở thành một bài học quý giá còn những lời bàn tán về nghệ thuật thì gần như vô bổ. Lao động nghệ thuật giúp nghệ sĩ tiến bộ trong chính nghề nghiệp của mình đủ để bù đắp cho chuyện những kẻ ngu ngốc không hiểu được anh ta”.

“Nếu như nhà văn dùng những ý tưởng trừu tượng thì họa sĩ

Thành công tuyệt đối về mặt thị giác của bộ tranh vẽ núi Sainte-Victoire không chỉ bảo đảm chắc chắn cho việc Cézanne được lưu danh hậu thế; nó còn là bằng chứng cho

Bởi vì – và thậm chí có lẽ là trên hết – khi vẽ hình ảnh của chính mình, Cézanne không bao giờ nhượng bộ trước cám dỗ của việc bắt chước. (tr.44)

Sống ở một trong những thế kỷ phong phú nhất của toàn bộ lịch sử hội họa, vị trí của Paul Cézanne chưa bao giờ được xác định một cách dễ dàng. (tr. 48)

Khó khăn trong việc tìm người mẫu vẫn là lời giải thích hợp lý

Về tác giả:

GÉRARD DENIZEAU (25/10/1953)

Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, nhà âm nhạc và cây viết người Pháp với rất nhiều tác phẩm thuộc đủ thể loại: tiểu thuyết, thơ ca, báo chí, sách về mỹ thuật và âm nhạc.

Ông từng làm giáo viên trung học (từ năm 1978 tại Lons-le-Saunier), giảng viên tại Đại học Lorraine (từ năm 1984), giảng viên âm nhạc tại Đại học Paris 4 (từ năm 1992) và tại Trung tâm Đào tạo Nghệ thuật cao cấp CRR-Paris 4 (từ năm 2004).

Gérard Denizeau đã dành nhiều năm trong sự nghiệp viết lách để cống hiến cho sự bảo tồn những di sản quý báu của nước Pháp nói riêng và thế giới nói chung.

Không một nghệ sĩ thế kỷ XX nào không dành lòng kính trọng và tôn vinh tới Claude Monet, nhà tiên phong, người dẫn dắt phong trào nghệ thuật lớn nhất thời đại của mình – hội họa Ấn tượng. Qua những phân tích và minh họa về 45 kiệt tác lớn nhất của Claude Monet, chúng ta sẽ hiểu vì sao cho đến tận ngày nay, ông vẫn nằm trong số các danh họa được công chúng yêu thích nhất.

Với mỗi tác phẩm xuất sắc được giới thiệu trong cuốn sách này, hãy khám phá:

Những lý do khiến nó trở thành một kiệt tác “không thể chối cãi”;

Những hoàn cảnh sáng tác, nơi chốn và ngày tháng thực hiện;

Những giải thích về kỹ thuật vẽ mà họa sĩ sử dụng;

Những chìa khóa để hiểu điều mà nghệ sĩ muốn thể hiện,

Những chi tiết về kích thước, phương tiện, chất liệu và nơi lưu giữ,

Những lời trích dẫn gợi ra tầm quan trọng của tác phẩm trong lịch sử nghệ thuật.

Với lối trình bày rõ ràng, mạch lạc, chia làm hai phần: cuộc đời danh họa và những kiệt tác, cuốn sách sẽ dành cho những người yêu thích danh họa Claude Monet và muốn tìm hiểu, tra cứu thông tin nhanh chóng về cuộc đời ông, cùng 45 kiệt tác mà ông đã để lại.

Cuốn sách nằm trong bộ sách về các tác giả và tác phẩm hội họa nổi tiếng, thuộc tủ sách nghệ thuật của Omega+, mua bản quyền từ NXB Larousse danh tiếng của Pháp.

Trích đoạn hay:

Năm 1872, trong một lần lưu lại thành phố Le Havre, trong vài giờ Monet đã phác thảo một bức vẽ có kích thước khiêm tốn, thoạt tiên có tên là Biển (Marine) và có vẻ không được ông coi trọng. Hai năm sau đó, khi bức tranh được trưng bày trước công chúng tại triển lãm [do Nadar tổ chức] này, dưới tiêu đề Ấn tượng, Mặt Trời mọc (Impression, soleil levant), nó đã gây cười cho giới phê bình, bài bình luận nổi tiếng nhất vẫn là của Louis Leroy, nhà báo của tờ Charivari, trong phóng sự ngày 28 tháng 4 với nhan đề “Triển lãm của những nghệ sĩ Ấn tượng”:

Ồ! Đó là một ngày khó nhằn, khi tôi mạo hiểm đến cuộc triển lãm đầu tiên trên đại lộ Les Capucines cùng với Joseph Vincent, họa sĩ vẽ tranh phong cảnh, học trò của Bertin, người được nhiều chính phủ trao tặng huy chương và huân chương! Một kẻ liều lĩnh đã đến đó mà không chút hoài nghi; ông ấy nghĩ sẽ được xem những bức tranh giống như ở bất cứ nơi đâu, đẹp và xấu, xấu nhiều hơn là đẹp, nhưng không hề xâm phạm đến các chuẩn tắc nghệ thuật, đến việc tôn thờ các mẫu hình và sự kính trọng đối với các bậc thầy. [...] Một thảm họa chắc chắn sắp xảy ra, và ngài Monet là người giáng cho ông ấy [Joseph Vincent] đòn cuối cùng. – À! Đây rồi, đây rồi! Ông ấy hét lên trước bức tranh số 98. Tôi đã nhận ra bức yêu thích nhất của Vincent! Bức tranh này vẽ gì vậy? Hãy thử xem trong tập sách nhỏ này – Ấn tượng, Mặt Trời mọc. Ấn tượng, hẳn là vậy. Tôi tự nhủ, vì tôi ấn tượng với bức tranh này, nên chắc hẳn có điều ấn tượng trong đó… và cách làm thật là tự do, thật dễ dãi! Một bản vẽ phác thảo thậm chí nhìn còn hoàn thiện hơn là bức tranh cảnh biển kia!

Thế là trường phái Ấn tượng được khai sinh! (tr.17-18)

Một giai thoại nổi tiếng kể rằng vào một buổi sáng cuối hè đẹp trời năm 1890, họa sĩ nhờ Blanche Hoschedé mau tìm cho ông một tấm vải mới do ánh sáng ở đống cỏ khô mà ông đang vẽ đã thay đổi, vì vậy đã thay đổi cả màu sắc. Trong những năm cuối đời, bản thân họa sĩ vẫn giữ gìn sự diễn giải thi vị này. Một lá thư Monet gửi cho Gustave Geffroy ngày 7 tháng 10 năm 1890 đưa ra một bằng chứng còn rõ ràng hơn: “Tôi cố gắng rất nhiều, tôi kiên trì tạo ra một loạt các hiệu ứng khác nhau (của các đống cỏ khô), nhưng tại thời điểm đó, Mặt Trời lặn rất nhanh đến nỗi tôi không thể bắt kịp... Tôi trở nên chậm chạp, điều này khiến tôi thất vọng, nhưng càng đi tôi càng thấy mình cần nỗ lực rất nhiều để thể hiện được cái tôi đang tìm kiếm: sự tức thời, đặc biệt là không khí bao trùm, cùng một thứ ánh sáng lan tỏa khắp nơi”. (tr.10)

“Tôi nhìn thấy màu xanh da trời, nhưng tôi không thể nhìn thấy màu đỏ, không thể nhìn thấy màu vàng nữa; nó làm tôi khó chịu khủng khiếp vì tôi biết rằng những màu này tồn tại; bởi vì tôi biết rằng trên bảng màu của tôi có màu đỏ, vàng, có một màu xanh lá cây đặc biệt, một màu tím nhất định; tôi không còn nhìn thấy chúng như khi tôi đã thấy chúng ngày trước nữa, mặc dù tôi nhớ rất rõ màu sắc mà chúng mang lại”. (bác sĩ Jacques Mawas thuật lại lời của Monet, tr.29)

Làm sao có thể không đề cập ở đây ảnh hưởng dễ thấy của nghệ thuật nhiếp ảnh vừa mới ra đời, ít nhất là khi nói đến khung hình? Cách lựa chọn khung hình này khiến người ta nghĩ đến nhiếp ảnh, thứ được coi là “thư pháp của ánh sáng” do Nicéphore Niepce phát minh vài thập kỷ trước đó. Cuối cùng, bức tranh này khẳng định sự tự do của mặt phẳng vẽ, không thật sự có sự phân cấp giữa các lớp cảnh, và màu sắc là nét quyến rũ duy nhất. (tr.36)

Phương thức của nghệ sĩ chưa hề có tiền lệ trong lịch sử; các họa sĩ cổ điển “chế tác” phong cảnh của họ, những người Lãng mạn thì mơ về chúng. Monet lên ý tưởng, thiết kế và tạo ra chúng trong khu vườn của mình, để sau đó ông chỉ việc vẽ. Do đó, ông hoàn toàn tự do trong việc lựa chọn chủ thể để tái hiện, mà không lo lệ thuộc vào thiên nhiên. (tr.121)

Trong tất cả các đặc tính tiền thân của nghệ thuật của Monet, nguyên tắc lặp lại dễ dàng thắng thế. Một nguyên tắc, dựa trên sự đa dạng của các hình khối tự nhiên, tìm kiếm những thứ đảm bảo sự thống nhất của nó. Do đó, dưới nét cọ của họa sĩ, một học thuyết ca tụng đồng thời sự tràn ngập các hình mẫu tự nhiên và sự cạn kiệt khả năng trang trí đã nảy sinh; báo trước nền nghệ thuật môi trường lần thứ hai của thế kỷ XX, các tác phẩm cuối cùng mang đến cho người xem cảm giác được đắm chìm trong một vũ trụ hỗn loạn và đơn nhất đầy nghịch lý. Nói tóm lại, một sự sống động. (tr.123)

Câu Quote hay:

“Chủ thể chỉ là phụ; cái tôi muốn tái dựng là những gì diễn ra giữa tôi và chủ thể.” (Monet, tr.41)

“Nghệ thuật biến mất, im tiếng và ta chỉ còn thấy chính mình trong sự hiện diện của một thiên nhiên sống động đã hoàn toàn bị chinh phục và chế ngự bởi người họa sĩ phi thường này.” (tr.54)

“Tôi chỉ nhìn vào những gì vũ trụ bày ra trước mắt để làm chứng cho vũ trụ bằng cọ vẽ của tôi.” (Monet, tr.120)

Về tác giả:

GÉRARD DENIZEAU (25/10/1953)

Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, nhà âm nhạc và cây viết người Pháp với rất nhiều tác phẩm thuộc đủ thể loại: tiểu thuyết, thơ ca, báo chí, sách về mỹ thuật và âm nhạc.

Ông từng làm giáo viên trung học (từ năm 1978 tại Lons-le-Saunier), giảng viên tại Đại học Lorraine (từ năm 1984), giảng viên âm nhạc tại Đại học Paris 4 (từ năm 1992) và tại Trung tâm Đào tạo Nghệ thuật cao cấp CRR-Paris 4 (từ năm 2004).

Gérard Denizeau đã dành nhiều năm trong sự nghiệp viết lách để cống hiến cho sự bảo tồn những di sản quý báu của nước Pháp nói riêng và thế giới nói chung.

Bị chứng thần kinh giày vò, Vincent Van Gogh đã tự kết liễu đời mình ở tuổi 37, điều góp phần tạo nên huyền thoại về ông: con người mà khi còn sống không được đánh giá đúng, nhưng ngày nay lại là một trong những danh họa vĩ đại nhất thế kỷ XIX. Qua phân tích và giải mã lý thú 45 kiệt tác nổi bật nhất của Vincent Van Gogh, chúng ta sẽ thấy ông là một nhà tiên phong thực sự và là một nghệ sĩ phi thường như thế nào.

Với mỗi tác phẩm xuất sắc được giới thiệu trong cuốn sách này, hãy khám phá:

Những lý do khiến nó trở thành một kiệt tác “không thể chối cãi”;

Những hoàn cảnh sáng tác, nơi chốn và ngày tháng thực hiện;

Những giải thích về kỹ thuật vẽ mà họa sĩ sử dụng;

Những chìa khóa để hiểu điều mà nghệ sĩ muốn thể hiện,

Những chi tiết về kích thước, phương tiện, chất liệu và nơi lưu giữ,

Những lời trích dẫn gợi ra tầm quan trọng của tác phẩm trong lịch sử nghệ thuật.

Với lối trình bày rõ ràng, mạch lạc, chia làm hai phần: cuộc đời danh họa và những kiệt tác, cuốn sách sẽ dành cho những ai yêu thích danh họa Van Gogh muốn tìm hiểu, tra cứu thông tin nhanh chóng về cuộc đời ông, cùng 45 kiệt tác mà ông đã để lại.

Cuốn sách nằm trong bộ sách về các tác giả và tác phẩm hội họa nổi tiếng, thuộc tủ sách nghệ thuật của Omega+, mua bản quyền từ NXB Larousse danh tiếng của Pháp.

Trích đoạn hay:

Đối với hậu bối, Van Gogh là biểu tượng của một nghệ sĩ bị nguyền rủa, bất hạnh vào thời đại của mình, bị người đương thời chế nhạo, nhưng lại được phục hồi danh dự một cách vinh quang sau khi mất. Sự khác biệt giữa cuộc sống khiêm tốn và khối tài sản không tưởng của ông sau khi qua đời chắc chắn là đáng ngạc nhiên. Nhưng thành công rực rỡ trong nghệ thuật cũng nhắc ta nhớ rằng ông đã luôn tin vào thiên hướng của mình, rằng ông đã làm việc không ngừng trên khoảng 2.000 bức tranh để sáng tạo nên một thứ “ánh sáng mới” cho “những người anh em” của mình. (tr.7)

Con đường sự nghiệp với nhiều may mắn mở ra trước mắt Vincent Van Gogh, hết sức tự hào khi ở tuổi 20, ông đã kiếm được nhiều hơn cha mình ở tuổi 50! Tuy nhiên, thời kỳ hạnh phúc này chấm dứt trước một trở ngại không mong đợi – trái tim ông tan vỡ khi bị cô Eugénie Loyer, con gái người cho thuê nhà, khước từ tình cảm. Sau khi cô này thú nhận về mối tình với người thuê nhà trước, Van Gogh lần đầu tiên rơi vào cơn khủng hoảng cô độc và thù ghét loài người, đồng thời biểu lộ rõ mối quan tâm nhiệt thành tới những gì thuộc về tôn giáo. Gia đình ông lo lắng và không tán thành việc ông bỗng nhiên trở nên sùng đạo. (tr.10)

Vincent sớm quan tâm đến nghệ thuật vẽ phong cảnh; trong một bức thư gửi Théo vào tháng 8 năm 1882, khi mới bắt đầu vẽ, ông đã cảm thụ phong cảnh bằng thị giác với tính vật chất mạnh mẽ, đề cập chi tiết đến những lựa chọn màu sắc và sự khó khăn khi tái hiện lại chất liệu đất lên mặt vải: “Hôm qua, anh đã vẽ một mảnh rừng hơi dốc, mặt đất phủ đầy lá sồi rừng khô và lá bị sâu ăn. Đất có màu nâu đỏ, chỗ đậm, chỗ nhạt, và các sắc độ này được nhấn thêm do bóng cây, chúng vẽ lên mặt đất những đường khi mờ ảo, khi rõ nét. Khó khăn chủ yếu nằm ở việc nắm bắt độ đậm nhạt của màu sắc, chất liệu và độ chắc của đất, và chỉ khi vẽ chúng, anh mới hiểu được trò chơi ánh sáng trong bóng tối này. Công việc là làm sao giữ lại được ánh sáng, cũng như sự rực rỡ, cường độ của bảng màu phong phú đó. […] Trong khi vẽ, anh tự nhủ: mình sẽ không rời khỏi đây đến khi nào phản ánh được mùa thu trong bức tranh với chút gì đó vừa bí ẩn, vừa chân thành. Tuy nhiên – vì ấn tượng này không kéo dài – anh phải bắt tay nhanh vào việc; anh vạch các hình dáng bằng một vài nhát cọ mạnh mẽ. Anh nhận thấy rằng những gốc cây non đã đâm rễ sâu vào lòng đất một cách vững chắc; anh bắt đầu bằng việc vẽ chúng bằng cọ, nhưng càng xuống dưới thì đất càng đặc và những nét bút ngày càng hòa vào nhau, và vì thế anh quyết định vẽ rễ và gốc cây bằng cách trực tiếp nặn tuýp màu lên vải, rồi dùng cọ tạo khối lại cho chúng. Và đây, những thân cây mọc trên đất: chúng vươn lên từ đất, nhưng bén rễ sâu xuống một cách mạnh mẽ. Trên một phương diện nào đó thì anh mừng vì đã không học vẽ theo cách chính thống.” (tr.14-16)

Van Gogh vẫn tin rằng sự trung thành với tự nhiên đôi khi có hại cho sự biểu đạt, đặc biệt là khi người nghệ sĩ tìm cách tái hiện sức sống của người mẫu, trong nghệ thuật vẽ chân dung phức tạp. Vì thế, ông đòi hỏi sự tự do tuyệt đối trong việc sử dụng màu sắc để phục vụ duy nhất nhu cầu biểu đạt, ông cho rằng lựa chọn màu sắc hoàn toàn là chủ quan: “Anh muốn vẽ bức chân dung một người bạn nghệ sĩ ôm ấp những giấc mơ vĩ đại. Vì thế, để bắt đầu, anh sẽ vẽ anh ta như anh ta vốn thế, một cách trung thành nhất có thể. Nhưng bức tranh không dừng lại ở đó. Để hoàn thành nó, bây giờ anh sẽ tô màu theo ý thích. Anh phóng đại màu vàng của bộ tóc, anh dùng những sắc cam, sắc ánh kim, màu vàng chanh nhạt. Phía sau đầu, thay vì vẽ bức tường tầm thường của căn hộ xoàng xĩnh, anh vẽ một cái nền đơn giản, dùng màu xanh lam đậm nhất, dữ dội nhất mà anh có thể tạo ra và chỉ nhờ vào sự kết hợp này, mái tóc vàng tỏa sáng trên nền xanh đậm mới đạt được một hiệu ứng huyền bí, giống như ngôi sao trên không trung sâu thẳm”. (thư gửi Théo, tháng 8 năm 1888). (tr24-25)

Ẩn dưới vẻ ngoài rời rạc, thiếu liên kết, qua những câu chữ trong thư, ông bộc bạch nỗi khát khao về cái tuyệt đối, điều đã dẫn dắt nghệ sĩ tới chỗ lựa chọn cuộc đối đầu bi thảm với cái hư vô thay vì thỏa hiệp: “Thế đấy! Anh mạo hiểm cả cuộc sống của mình vì sự nghiệp, và lý trí của anh vì nó mà chỉ còn một nửa, nhưng em không ở trong số những tay buôn mà anh biết, và anh thấy em có thể chọn hành động rất người, nhưng em muốn gì?” (tr.31)

“Trong số những tác phẩm của mình, rốt cuộc, anh đánh giá bức tranh về những người nông dân ăn khoai tây được vẽ ở Nuenen là bức mà anh vẽ tốt nhất.” Van Gogh viết những lời này năm 1887, tức hai năm sau khi thực hiện tác phẩm. Lời nói này có thể gây ngạc nhiên khi xuất phát từ một người không bao giờ hài lòng, nhưng quan trọng là nó giúp chúng ta xác định bức Những người ăn khoai là một dấu mốc thực sự trong sự nghiệp nghệ sĩ của ông. (tr.38)

Ảnh hưởng của trường phái Ấn tượng bộc lộ rõ ràng ở bức này, đặc biệt trong cách chọn lựa màu sắc và phân bổ ánh sáng. Nhưng sự mãnh liệt của nét cọ chỉ thuộc về họa sĩ Hà Lan mà thôi. […] Học tập sức mạnh cô đọng của màu sắc từ phái Bắc Âu, chỉ đến khi xem tranh của Pissarro, Guillaumin, thậm chí là Seurat hay Gauguin, Van Gogh mới có ý thức đầy đủ về điều này. Từ nay trở đi, ông không ngừng khai thác sâu hơn những khả năng biểu hiện của màu sắc, đến mức dành cho chúng những nét nhấn thống thiết, cảm động hay bi thảm. (tr.42)

Thường xuyên và đều đặn, việc ông tự vẽ mình cho thấy ông ý thức được sự bất lực trong việc nhận biết bản thân (“Người ta nói và anh sẵn lòng tin rằng thật là khó để tự biết mình. Nhưng tự vẽ bản thân cũng không hề dễ!”). Đây hẳn là nền tảng của những rối loạn khủng khiếp sẽ dẫn ông đến thảm kịch cuối cùng. (tr.50)

Một lần nữa, họa sĩ tự vẽ mình già hơn thực tế, tuổi trẻ của ông đã hoàn toàn bị bệnh tật phá hủy. Mệt mỏi và yếu ớt, cho dù cái nhìn rất quả quyết, họa sĩ không tự vuốt ve mà cũng không tự bêu xấu. Đối với ông, tính hiện thực của các đường nét không quan trọng, điều đáng kể chính là sự biểu đạt mạnh mẽ những nỗi đau đớn. (tr.92)

Tính mâu thuẫn của bức tranh này đến từ sự kết hợp giữa lý tưởng và và nỗi tuyệt vọng. Khi vẽ “những cánh đồng lúa mì vô tận dưới một bầu trời rộng mở”, Van Gogh có ý thức rằng ông đang mạo hiểm dấn thân vào nơi mà ngôn từ bất lực trong việc diễn tả niềm hân hoan khi đối diện với cái vô hạn: “Anh không sợ thử biểu đạt nỗi buồn và sự cô đơn tột cùng. Anh tin rằng những bức tranh này sẽ nói điều mà anh không thể nói bằng lời, rằng anh nhìn thấy trong cuộc sống ở nông thôn những điều thánh thiện truyền sức mạnh”. (tr.121)

Câu Quote hay:

Van Gogh vẫn tin rằng sự trung thành với tự nhiên đôi khi có hại cho sự biểu đạt, đặc biệt là khi người nghệ sĩ tìm cách tái hiện sức sống của người mẫu, trong nghệ thuật vẽ chân dung phức tạp. Vì thế, ông đòi hỏi sự tự do tuyệt đối trong việc sử dụng màu sắc để phục vụ duy nhất nhu cầu biểu đạt, ông cho rằng lựa chọn màu sắc hoàn toàn là chủ quan […]. (tr.25)

Nằm giữa những cánh đồng đã được cày xới, tách khỏi ngôi làng, cô độc giữa vòng đai tạo thành từ các mộ phần, tòa tháp hiện lên như một biểu tượng của định mệnh […]. (tr.34)

“Nhiều họa sĩ sợ một tấm vải trắng, nhưng một tấm vải trắng lại sợ người họa sĩ đích thực với lòng đam mê và sự táo bạo.” – Van Gogh, năm 1884 (tr. 35)

Trầm lặng và tập trung, người thợ làm việc dưới sự bảo trợ của một trật tự siêu nhiên với sức mạnh toàn năng mà tòa tháp phía xa xa là hiện thân. (tr.36)

“Đừng quên, anh được sinh ra để là một người u sầu.” Vincent viết cho Théo, năm 1885 (tr.39)

“Anh thấy buồn về việc ngay cả khi thành công, hội họa cũng không bù đắp được cái giá mà ta phải trả cho nó.” Van Gogh, mùa hè năm 1887 (tr.43)

“Anh khao khát tôn giáo. Vì vậy, anh đi ra ngoài vào ban đêm để ngắm những vì sao”. Vincent gửi Théo, tháng 9 năm 1888 (tr.87)

[…] nhân đôi mọi đồ vật, Vincent đang vẽ ước mơ – đã bị tan vỡ nhiều lần – được gặp tâm hồn đồng điệu với mình. (tr.88)

“Hãy vun đắp tình yêu của bạn với thiên nhiên, bởi vì đó là cách duy nhất để hiểu nghệ thuật hơn.” Van Gogh (tr.107)

Mặc dù vẫn chú ý trung thành với mẫu, Vincent không bao giờ có thể trung hòa tác phẩm của mình, ông biến tất cả những gì vẽ ra thành tấm gương phản chiếu những rối loạn của chính mình, có thể là ông cũng không nhận thức rõ ràng được điều đó. (tr.114)

Về tác giả:

GÉRARD DENIZEAU (25/10/1953)

Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, nhà âm nhạc và cây viết người Pháp với rất nhiều tác phẩm thuộc đủ thể loại: tiểu thuyết, thơ ca, báo chí, sách về mỹ thuật và âm nhạc.

Ông từng làm giáo viên trung học (từ năm 1978 tại Lons-le-Saunier), giảng viên tại Đại học Lorraine (từ năm 1984), giảng viên âm nhạc tại Đại học Paris 4 (từ năm 1992) và tại Trung tâm Đào tạo Nghệ thuật cao cấp CRR-Paris 4 (từ năm 2004).

Gérard Denizeau đã dành nhiều năm trong sự nghiệp viết lách để cống hiến cho sự bảo tồn những di sản quý báu của nước Pháp nói riêng và thế giới nói chung.