Tác Giả Shigeaki Hinohara

Là một bác sĩ đáng kính với nhiều cống hiến lớn lao cho ngành y tế Nhật Bản, Shigeaki Hinohara mang những trăn trở về y tế nước nhà vào tác phẩm “Sống chất - Nghệ thuật sống của huyền thoại y học Nhật Bản”. Shigeaki Hinohara đã chỉ ra rằng người Nhật thuộc hàng sống thọ nhất thế giới vì có nhiều yếu tố ảnh hưởng chứ không phải nhờ vào nền y tế tiến bộ. Những năm cuối đời, y học có thể kéo dài tuổi thọ của họ nhưng không thể nói chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và sự tôn nghiêm của sinh mệnh được coi trọng. Những điều đáng ra phải là kim chỉ nam hàng đầu cho công cuộc điều trị là ý nghĩa cuộc sống lại trở thành thứ yếu, đứng sau những khiếm khuyết của hệ thống quản lý, những quy trình cứng nhắc, và lợi nhuận mà những viên thuốc mang về .

Với những bài diễn thuyết đầy tâm huyết tại những sự kiện trọng thể được tổng hợp trong tác phẩm, Shigeaki Hinohara chỉ ra những thiếu sót của nền y tế nhưng không hề có tính phê phán mà ngược lại, gửi gắm nhiều hy vọng lớn lao cho tương lai. Ông vạch ra hướng đi và mục tiêu nhân văn cho người thầy thuốc: mang lại niềm vui và ý nghĩa sống cho bệnh nhân. Ngược lại với người bệnh, họ cần sâu sắc chiêm nghiệm về ý nghĩa của cái chết, sau mới đến những giá trị khác của cuộc sống.

Dưới sự dẫn dắt của Shigeaki Hinohara, việc không ngừng phân tích và thấu hiểu về cái chết sẽ khiến giây phút cuối đời trở nên thanh thản và có ý nghĩa hơn rất nhiều. Trái với những điều cấm kỵ qua nhiều thế hệ, sự chủ động của con người với vấn đề này sẽ dẫn chúng ta đến với ranh giới bình yên, bởi ta biết khi ta đang sống, cũng chính là lúc ta đang dần chuẩn bị cho cái chết của chính mình, vậy điều duy nhất cần làm là sống sao cho thật chất lượng, sống trọn vẹn và ý nghĩa.

Sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu kéo dài sự sống nhưng người bệnh phải chịu đau đớn hay chìm trong hôn mê vô thức. Đã đến lúc y học cũng buộc phải thay đổi, từ cả bác sĩ, bệnh nhân đến xã hội. Chúng ta đang ngày càng nhận ra rằng nếu không đưa nhân sinh quan hay giá trị quan của mỗi cá nhân vào y học thì không thể đưa ra phương pháp trị liệu tốt được. Nếu chỉ đơn thuần suy nghĩ làm sao sống lâu mà không suy nghĩ sâu sắc về sinh mệnh hoặc làm cuộc sống thêm sắc màu thì dù sống tới 80 tuổi, cuộc đời cũng chỉ vô nghĩa mà thôi.

Mục lục:

Lời nói đầu

CÁC BÀI DIỄN THUYẾT

Sự hữu hạn và chiều sâu của sinh mệnh

Cái chết là một phần của sự sống

Chìa khóa tô màu cuộc sống

Duyên gặp gỡ - để gặp gỡ cơ duyên

Tình yêu là khi cả hai cùng nhìn về một hướng

Hỏi lại tình yêu

Cách chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối

Từ nền y học kéo dài sinh mệnh sang nền y học “vì cái chết viên mãn”

Bệnh nhân và y học thế kỷ 21 - Mối quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân

Tuổi già chính là lúc chúng ta tự do tỏa sáng

Quan điểm mới về sức khỏe và lẽ sống

Sự sống và cái chết của người Thiên chúa giáo - Niềm vui và hy vọng

TÙY BÚT

Ý nghĩa của học tập suốt đời

Gặp gỡ chính mình

Trải qua cái chết như thế nào?

Thông báo tên bệnh và chăm sóc lúc cuối đời

Nâng đỡ cuộc sống hữu hạn

NHỮNG LỜI CUỐI SÁCH

Trích đoạn sách:

Nhà triết học người Thụy Sĩ Carl Hilty ghi trong tác phẩm Luận về hạnh phúc như sau: “Cho dù với bất cứ việc gì, chúng ta đều không thể nói mình đã mất đi mà nên nói mình đã trả lại“. Nhà truyền giáo Uchimura Kanzo khi mất đi cô con gái 18 tuổi đã viết rằng: “Rutsuko đã trở về với Chúa trời.”

Ông Hilty nói rằng: “Nếu con trai của anh mất đi, tức là cháu đã được trả về với Chúa. Nếu bạn bị cướp đi tài sản, đó chính là lúc bạn trả lại. Người cướp đi chắc chắn là người xấu. Tuy nhiên, nếu người tặng thông qua bàn tay của ai đó để lấy lại, thế thì có liên quan gì đến anh?” Vì vốn đây là thứ được ai đó trao cho nên bạn đừng tra xét ai đã lấy nó đi. Ông cũng nói: “Bạn cứ sở hữu nó lúc Chúa giao cho bạn. Bạn nên sống với suy nghĩ mình đang trông giữ tài sản trong một đêm. Giống như người lữ hành mượn chỗ ngủ một đêm vậy.

“Yêu sinh mệnh của bản thân hơn tất cả.” Đây tuyệt đối không phải chủ nghĩa cá nhân. Chẳng phải ý nghĩa thực sự của sự sống chính là yêu bản thân mình – một thực thể tồn tại duy nhất không thể thay thế được – đồng thời yêu cả những người khác và yêu mọi sinh vật sống hay sao?

Mỗi người đều có cái chết của riêng mình. Họ sẽ thu xếp cái chết đó ra sao? Cái chết chính là tác phẩm tự tay tạo ra của mỗi người. Đây chẳng phải là một điều tuyệt vời hay sao? Giống như quả luôn chứa trong mình hạt giống, con người từ khi sinh ra đã mang trong mình hạt giống gọi là cái chết rồi. Với cách nhìn như vậy, quả đúng là chúng ta cần được học về cái chết. Dựa vào đó, chúng ta sẽ không ngừng cố gắng tự tạo ra “bản thân” như một kiệt tác và kết thúc cuộc đời bằng cái chết. Nói cách khác, đây cũng chính là việc “sáng tạo tuổi già”. Cho dù đã qua độ tuổi trung niên, cuộc đời của bạn vẫn có thể sáng tạo. Tôi khuyến khích những vị đã quá tuổi trung niên và đang cảm thấy tuổi già không còn xa hãy làm một điều gì đó mình chưa từng làm từ trước đến giờ. Bạn sẽ tạo ra một điều mới mẻ giống như vẽ tranh trên giấy trắng. Nhà triết học Rafael Buber đã nói: “Con người sẽ không bao giờ già đi nếu luôn sáng tạo.”

Bạn có bao giờ thắc mắc “Bí quyết của sự trường thọ là gì?” không? Nhật Bản vẫn luôn nổi tiếng với việc có nhiều người sở hữu tuổi thọ cao nhất thế giới và không có gì ngạc nhiên khi bí quyết sống của người Nhật cũng được xem là bí quyết của sự trường thọ.

Vậy theo bạn thì thế nào là trường thọ? Nhiều người sẽ trả lời đó là những con số, như sống đến 100 tuổi chính là trường thọ. Thực ra chúng ta vốn luôn chạy theo những tiêu chuẩn mà không nhận ra “tiêu chuẩn không mang tính tuyệt đối”. Bằng những tiến bộ về y học như hiện nay thì tuổi thọ con người ngày càng được kéo dài. Cố bác sĩ Shigeaki Hinohara – huyền thoại y học Nhật Bản, đã viết: “Tôi cho rằng lấy ranh giới tuổi 70 để định nghĩa về người cao tuổi như hiện nay sẽ trở thành 75 tuổi vào thời điểm 20 năm sau”.

Và chắc hẳn khi nhắc đến bí quyết của sự trường thọ, bạn sẽ liên tưởng ngay đến các chế độ ăn lành mạnh, ví dụ như chế độ 3 thấp 1 cao – muối thấp, đường thấp, béo thấp, xơ cao – hay những khẩu phần ăn kiêng bằng các loại hạt, ngũ cốc,… Thực ra những chế độ này đều tốt cho sức khỏe và phần nào giúp bạn duy trì được sức sống dẻo dai. Nhưng chỉ “phần nào” thôi, vì điều quan trọng nhất của việc trường thọ chính là có những suy nghĩ khỏe mạnh.

Những suy nghĩ khỏe mạnh là bao gồm như: có nhiều hy vọng sống, tự điều chỉnh hành động để thực hiện các việc vừa với sức khỏe của mình, biết kiềm chế và cung cấp cho cơ thể chế độ ăn “xanh” từ khi còn trẻ, … và đặc biệt nó còn bao gồm cả việc suy nghĩ đến cái chết. Điều này nghe có vẻ vô lý nhưng chính cố bác sĩ Shigeaki Hinohara đã giải thích trong quyển sách nhỏ “Bí quyết trường thọ của người Nhật” của mình rằng: “Chúng ta đếm ngược từ cái chết không phải để sống nơm nớp trong lo sợ mà là để luôn biết cảm ơn mỗi ngày mới mà chúng ta có để sống”.

Cố bác sĩ Shigeaki Hinohara sống thọ 106 tuổi và ông vẫn liên tục hành nghề, không nghỉ hưu đến tận ngày 18/7/2016, ngày ông mất. Tựa của quyển sách “Bí quyết trường thọ của người Nhật” có lẽ khiến bạn nghĩ đến việc ông sẽ liệt kê những việc bạn nên làm và không nên làm để có tăng tuổi thọ. Đúng là thế, nhưng quyển sách đặc biệt ở chỗ đó không phải là lý thuyết suông, không phải những lời sáo rỗng mà bạn đôi khi đọc được đâu đó trên mạng, mà đây là những lời khuyên đã được viết bởi một vị bác sĩ già khi bước qua tuổi 90, người đã trải qua những dấu mốc mang tính lịch sử của Nhật Bản và Thế Giới, từng chứng kiến hơn 4000 bệnh nhân giã từ cuộc sống. Đó là tinh hoa từ những kinh nghiệm quý báu khi ông chữa trị cho bệnh nhân, khi ông lắng nghe họ và cả từ những sai lầm mà ông đã phạm phải bởi sự hiếu thắng khi còn trẻ của mình.

Sách ông viết không mang tính chất là một người già dạy dỗ người trẻ, mà ngược lại lối hành văn rất gần gũi, các dẫn chứng thực tế đều được lấy từ những trường hợp bệnh nhân của ông, bởi mục đích của quyển sách này là mang đến nhiều hy vọng vào cuộc sống hơn cho người trẻ cũng như người già. Bản thân chính ông đã từng là một bệnh nhân nằm liệt giường nên ông hiểu sâu sắc những câu nói động viên “Cố lên” mà các bác sĩ thường nói với bệnh nhân của mình là vô dụng đến nhường nào. Và với cương vị là một bác sĩ, ông không bao giờ xem bệnh nhân là “những bộ phận bị nhiễm bệnh” mà ông luôn xem đó là “những người bệnh”, những người thân của mình.

Quyển sách này cũng ấm áp như trái tim ông. Khi đó, ông đã 90 tuổi nhưng bên trong tâm hồn vẫn tràn trề nhựa sống, tâm huyết cả hơn 50 năm là bác sĩ được ông gói gọn qua quyển sách một cách nhẹ nhàng nhưng vẫn đầy chiều sâu. Dù là khi nói đến cái chết nhưng vẫn không hề làm mọi thứ nặng nề, mà ngược lại nó khiến người đọc thêm hiểu quy luật của cuộc sống này, rằng chết là điều tất nhiên và không gì có thể thay đổi điều đó, từ đó ta hiểu được rằng hãy sống hết mình cho ngày hôm nay, biết cho và nhận yêu thương, biết cảm ơn những điều tốt đẹp mà người khác trao cho ta, biết quý giá hơn mỗi giây phút được sống và biết rằng sống đẹp là khi ta biết nghĩ đến người khác.

Thực ra bí quyết trường thọ mà ông đã nghiệm ra và chia sẻ trong tập sách này rất đơn giản nhưng không phải ai cũng làm được: “Khi có tuổi, trên mặt ta sẽ có thêm nhiều nếp hằn sâu nhưng ta vẫn muốn được sống đẹp. Nếu lúc nào ta cũng mỉm cười thì chắc chắn sẽ có ngày ta có những nếp nhăn in theo dấu nụ cười. Mỗi một độ già thêm, nội tâm sẽ thể hiện rõ hơn trên khuôn mặt. Hãy để những nét nhăn nụ cười tăng lên và làm tràn trề “khí”. Chính thứ “khí” này làm cho con người khỏe mạnh, là nguồn mạch của sự sôi nổi.”