how the mind works: trí óc vận hành như thế nào

Trí óc vận hành như thế nào của Steven Pinker, trình bày ý tưởng về cách trí óc con người phát triển và tạo ra những kỳ công mà chúng ta coi như chuyện thường ngày như nói chuyện, đi bộ và kết bạn. Pinker là một nhà khoa học thần kinh nhận thức chuyên nghiên cứu vấn đề thụ đắc ngôn ngữ ở trẻ em. Ông tiếp cận vấn đề trí óc từ góc độ tâm lý và nhận thức, nhưng cũng lồng ghép kiến thức chuyên môn từ khoa học máy tính, nhân chủng học, sinh học tiến hóa và triết học. Pinker đặc biệt dựa vào thuyết tư duy tính toán và thuyết tiến hóa để giải thích nguồn gốc và chức năng của trí óc. Cuốn sách đã lọt vào vòng chung kết của Giải thưởng Pulitzer và nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ các nhà khoa học khác.

Pinker bắt đầu cuốn sách với việc thảo luận về tế bào thần kinh và các quy trình cơ bản, sau đó chuyển sang các ý tưởng phức tạp hơn, như cảm xúc, và kết thúc bằng các phần dành cho những ý tưởng mà ông cảm thấy cách tiếp cận của mình chưa lý giải hết được, như ý chí tự do. Trong bốn chương đầu tiên, ông trình bày thông tin cơ bản về cấu trúc và cách thức hoạt động của não bộ. Ông trình bày định nghĩa của mình về trí óc và cách nó kết nối với bộ não – về cơ bản, trí óc là hoạt động của bộ não. Trọng tâm là thuyết tư duy tính toán, lý thuyết mà Pinker tin rằng rất quan trọng trong việc giải thích cách bộ não vật lý tạo ra trí óc con người. Ông tiếp tục giới thiệu các khái niệm về trí tuệ và ý thức, đồng thời lập luận rằng thiết kế hiện tại của trí óc con người là kết quả của chọn lọc tự nhiên và đã được môi trường định hình.

Bắt đầu từ Chương 4, Pinker bàn về các quá trình tinh thần trừu tượng hơn, như thị giác, kiến thức, học tập và ý tưởng. Ông cho rằng ảo ảnh thị giác có thể được giải thích một phần bằng tiến hóa, và trong Chương 5, ông thảo luận về cách trí óc hình thành ý tưởng dựa trên thông tin nhận được.

Trong các chương tiếp theo, Pinker đề cập đến các khía cạnh phức tạp trong hành vi và cuộc sống của con người như cảm xúc, tình bạn và lý trí. Không có lời giải thích cụ thể cho nhiều hiện tượng, nhưng Pinker đã cố gắng tổng hợp những thông tin nhất quán nhất có thể để hỗ trợ các lập luận của mình về nguồn gốc và mục đích của mỗi hiện tượng. Ông thảo luận về chức năng của cảm xúc trong việc giúp con người sắp xếp thứ tự ưu tiên trong vô vàn mục tiêu. Ông cũng lập luận rằng sự hài hòa trong các mối quan hệ xã hội là một sản phẩm khác của chọn lọc tự nhiên và thích nghi dần dần để sống với người khác. Pinker cũng giải quyết câu hỏi liệu trí óc nam giới và nữ giới có khác nhau bẩm sinh hay không và khẳng định rằng hai giới giống nhau về mặt này. Trong chương cuối cùng, Pinker thảo luận về khả năng của con người trong nghệ thuật, âm nhạc, sự hài hước và triết học, xem xét mỗi người dưới góc nhìn hướng tới các mục tiêu tiến hóa mà họ đạt được.

Một số đánh giá:

“Trí óc vận hành như thế nào xác định biên giới cho cuộc tranh luận của thế kỷ tới về bản chất con người.” – Oliver Morton, The New Yorker

"Một kiểu mẫu của văn bản khoa học: uyên bác, dí dỏm và rõ ràng." —New York Review of Books

“… Trí óc vận hành như thế nào không phải là một cuốn sách khiêm tốn. Nhưng bạn sẽ phải đọc nó. —Steven Rose, New Scientist

Về tác giả: