vũ trụ từ hư không

Tại sao tồn tại một cái gì đó thay vì không có gì?

Lawrence M. Krauss - tác giả bán chạy nhất và nhà vật lý nổi tiếng đã đưa ra một quan điểm khác biệt về cách mọi thứ tồn tại: "Vũ trụ đến từ đâu? Cái gì ở đó trước đó? Tương lai sẽ mang đến điều gì? Và cuối cùng, tại sao tồn tại một cái gì đó thay vì không có gì?"

Đặt tên cho phụ đề của cuốn sách bằng một câu hỏi “kinh điển”, “Tại sao tồn tại một cái gì đó thay vì không có gì?”, Krauss có tham vọng kết nối những phát hiện lớn lao của khoa học hiện đại với một câu hỏi đã gây sự tò mò cho các nhà thần học, triết gia, các nhà triết học tự nhiên và cả công chúng trong lịch sử.

Cách đặt vấn đề và trình bày của Krauss luôn thể hiện chủ nghĩa mà ông theo đuổi và tôn thờ, chủ nghĩa “nghi ngờ một cách có khoa học”. Nhưng không chỉ dừng lại ở những nghi ngờ “tại sao”, trong lời mở đầu của cuốn sách, tác giả cũng đã lý giải rằng thực ra câu hỏi đơn thuần “tại sao” không hoàn toàn là một câu hỏi hợp lý, vì nó luôn bao hàm cả mục tiêu và luôn khiến người ta không thỏa mãn. Trong khoa học, khi ai đó muốn hỏi “tại sao”, thì thực ra người đó đang muốn trả lời câu hỏi “bằng cách nào” hay “như thế nào”. Đây chính là cách Krauss đã bắt đầu triển khai các ý tưởng của cuốn sách.

Vũ trụ từ hư không có một kết cấu uyển chuyển, đủ để dẫn dắt người đọc phổ thông tiệm cận với khoa học về thiên văn. Krauss đã bắt đầu câu chuyện cuốn hút của mình bằng chương giải thích ngắn gọn về sự ra đời của thuyết Big Bang, giải thích cặn kẽ về sự giãn nở của vũ trụ với những mô tả về nghiên cứu của Edwin Hubble và cách xác định tuổi của vũ trụ. Câu chuyện được tiếp tục với những lý giải về việc tìm ra bức xạ nền vi ba – bằng chứng còn sót lại của Big Bang, rồi cùng các nhà vật lý đến với những nghiên cứu “cân vũ trụ” để cố gắng lý giải cho câu hỏi “vũ trụ phẳng”, “vũ trụ đóng”, hay “vũ trụ mở”…

Qua 11 chương sách, tác giả đã đề cập đến cả một hành trình khám phá vũ trụ đầy ấn tượng mà loài người thực hiện trong lịch sử tiến hóa của mình.

Tạp chí khoa học Nature danh tiếng từng ca ngợi cuốn sách, coi Krauss là người kể chuyện vũ trụ duyên dáng nhất. Clinton Richard Dawkins, một cựu giáo sư Đại học Oxford, một nhà sinh học tiến hóa đã so sánh thành công của cuốn sách này ngang với tác phẩm kinh điển Nguồn gốc các loài của Charles Darwin.

Tất cả những ai quan tâm đến Vật lý học, Vũ trụ học, những ai tò mò Vũ trụ của chúng ta đã bắt đầu như thế nào, và kết thúc ra sao đều nên đọc cuốn sách này.

+ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA:

“Krauss sở hữu một tài năng hiếm có trong việc biến những ý tưởng khó nhằn nhất trong vật lý thiên văn trở nên dễ dàng tiếp cận với những người không có chuyên môn, nhờ một phần ở óc hài hước sắc sảo của ông… Vũ trụ từ hư không quá hay và quá thú vị để chúng ta hy vọng rằng cuốn sách sẽ hấp dẫn không riêng những chiến binh trong các cuộc chiến trí tuệ. Krauss thành thực ngưỡng mộ bản chất ‘cực kỳ lạ lùng’ của thế giới vật chất của chúng ta, và niềm mê say của ông thật có sức lan tỏa”.

— Associated Press

“Một hướng dẫn rõ ràng, thuyết phục về vũ trụ đang nở rộng của chúng ta… Có nhiều cuốn sách hay về vũ trụ đã được xuất bản gần đây nhưng rất ít trong số đó đã đi xa như thế, và không có cuốn sách nào thuyết phục đến vậy, trong việc khám phá tại sao lại chẳng cần viện dẫn tới Chúa Trời để châm ngòi và đưa vũ trụ vào vận hành”.

— Financial Times

“Cái cách các nhà vật lý xây dựng mô hình hiện tại của vũ trụ đủ làm nên một câu chuyện, và nhà vật lý Lawrence M. Krauss đã rất thận trọng và duyên dáng kể câu chuyện đó trong cuốn sách Vũ trụ từ hư không của mình... Rất dễ để câu chuyện vốn tuyệt vời này trở nên tự mãn say sưa, nhưng Krauss đã rất tỉnh táo và ý nhị… Những quan niệm của ông thể hiện cách ông đánh giá mỗi công bố khoa học và khả năng nó có thể đúng đều rất mới mẻ… cái hư không bất ổn định, như mô tả của Krauss… cũng khiến cho chúng ta hào hứng, bởi trong cái hư không đó vẫn luôn có những điều tuyệt diệu để ngắm nhìn và tìm hiểu”.

— Nature

“Một hướng dẫn tuyệt vời cho chuyến du hành vào vật lý tiên phong… Như Krauss đã chứng tỏ trong cuốn sách Vũ trụ từ hư không này, một tiến trình nở rộng đang tăng tốc, thực ra là với toàn bộ sự tồn tại của vũ trụ, lại hầu như được điều khiển bởi ‘hư không’. Krauss là một nhà thuyết minh ngoại hạng cho những luận điểm khoa học gian nan, và trọng tâm của cuốn sách này, nơi ông thảo luận chúng ta biết gì về lịch sử vũ trụ – và làm thế nào chúng ta biết được điều ấy – được lập luận rất hoàn hảo. Cuốn sách chi tiết nhưng rõ ràng, cặn kẽ nhưng không hề tẻ nhạt… Không gian và thời gian quả thực có thể đến từ hư không; hư không như Krauss giải thích thật đẹp, là một trạng thái cực kỳ bất ổn từ đó ‘một cái gì đó’ nhất định phải ra đời… Vũ trụ từ hư không là một cuốn sách lớn: đáng đọc, giàu thông tin và có tính thời sự”.

— New Scientist

“Cuốn sách quý độc giả đang cầm trên tay – Vũ trụ từ hư không: Tại sao tồn tại một cái gì đó thay vì không có gì? – được hình thành từ nhãn quan nghiêm túc của một nhà khoa học, với bút pháp hóm hỉnh uyển chuyển của một nhà văn, xứng đáng là một tác phẩm xuất sắc trong mạch văn của Krauss, và làm say sưa bất kỳ người đọc nào”.

— Tiến sĩ Ngô Đức Thế

Đại học Manchester, Vương quốc Anh

+TRÍCH ĐOẠN HAY:

- Khoảng gần 50 năm trước, người ta đề xuất hạt Higgs để đạt tới sự nhất quán giữa những dự đoán lý thuyết và những quan sát thực nghiệm vật lý hạt cơ bản. Phát hiện này khép lại một trong những cuộc phiêu lưu trí tuệ tuyệt vời nhất trong lịch sử loài người – một quá trình mà bất kỳ ai quan tâm tới con đường tiến tới tri thức của nhân loại đều ít nhất cần nhận thức được về nó – và gây ấn tượng mạnh hơn nữa về cái sự bất ổn tình cờ tạo ra sự tồn tại của chúng ta từ hư không, chính là chủ đề của cuốn sách này. Phát hiện này là một bằng chứng nữa cho biết rằng vũ trụ chúng ta cảm nhận được mới chỉ là một cái chóp nhỏ của tảng băng vũ trụ khổng lồ ẩn chìm, và rằng không gian dường như vô tận im lìm ngoài kia có thể cung cấp những hạt mầm cho sự tồn tại của chúng ta”. - (Lời mở đầu)

-  “Suốt hơn hai nghìn năm qua, câu hỏi, ‘Tại sao tồn tại một cái gì đó thay vì không có gì?’ đã luôn hiện diện như là một thách thức đối với quan niệm cho rằng vũ trụ này của chúng ta – nơi chứa đựng một tổ hợp bao la các vì sao, các thiên hà, con người, và ai biết được còn cái gì nữa – có thể đã sinh ra mà không hề có một thiết kế, một ý đồ hay là mục đích nào. Dù rằng câu hỏi này thường được đóng khung hạn chế như là một câu hỏi triết học hay tôn giáo, thì trước hết và quan trọng nhất, đây chính là một câu hỏi về thế giới tự nhiên, vì thế nơi phù hợp để thử thách và giải quyết câu hỏi này, đầu tiên và quan trọng nhất, chính là khoa học” - Trích Lời nói đầu

- Thật hạnh phúc cho chúng ta, các ngôi sao không nổ thường xuyên, chỉ một lần trong khoảng 100 năm ở mỗi thiên hà. Nhưng cũng may cho chúng ta là chúng có nổ, nếu không chúng ta sẽ không có mặt ở đây. Một trong những sự thật nên thơ nhất mà tôi biết về vũ trụ là về cơ bản mọi nguyên tử trong cơ thể của bạn từng nằm trong

một ngôi sao nào đó đã nổ trong vũ trụ. Hơn thế nữa, những nguyên tử ở tay trái của bạn có thể tới từ một ngôi sao khác với những ngôi sao mà nguyên tử bên tay phải từng thuộc về. Tất cả chúng ta, đúng theo nghĩa đen, sinh ra từ các ngôi sao, và cơ thể này của chúng ta được làm từ bụi sao.

(chương 1)

+TÁC GIẢ:

Lawrence M. Krauss (sinh năm 1954)

Là nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng thế giới, đồng thời là một giảng viên danh tiếng. Ông đã viết rất nhiều các bài báo phổ biến khoa học trên New York Times, Wall Street Journal, Scientific American cũng như hàng loạt bài phát biểu trên những chương trình phát thanh-truyền hình. Đặc biệt, Krauss còn là tác giả của các cuốn sách khoa học giá trị khác như: The Fifth Essence: The Search for the Dark Matter in the Universe (1989), The Physics of Star Trek (1996), … gần đây nhất là The Greatest Story Ever Told—So Far: Why Are We Here? (2017).